Akhmeta district ^{(Page 4/4)}

ფარსმის ციხე-სახლი — ციხე-სახლი მდებარეობს ახმეტის მუნიციპალიტეტში, თუშეთში, ნასოფლარ ფარსმაში. განეკუთვნება გვიანდელ შუა საუკუნეებს. სახლი (6,4 X 6,35 მ, სიმაღლე 7,2 მ) სამსართულიანია, ნაგებია ფიქლით. სახლის ყოველ სართულს თითო დამოუკიდებელი შესასვლელი აქვს. სართულები ერთმანეთთან საძრომი ხვრელებითაა დაკავშირებული. I სართულის დასავლეთ კედლის გასწვრივ საქონლის ბაგაა. II სართულზე სამხრეთ და აღმოსავლეთ კედლებში ორ-ორი სარკმელია, შუაში - ფიქალი ქვის კერა. კერასთან ორი ზურგიანი სკამი დგას, ჩრდილოეთ კედელთან - გრძელი კიდობანი, ხოლო დასავლეთ კედლის გასწვრივ - კიდობანი და რამდენიმე ხის კასრი. III სართულზე აღმოსავლეთ და დასავლეთ კედლებში ორ-ორი, ხოლო ჩრდილოეთისაში ერთი სათოფურია. ამ სართულზე სამხრეთ კედლის ცენტრალურ ნაწილში დიდი, სწორკუთხა ღიობია (2,25 X 1,85 მ). სართულშუა გადახურვა ხის კოჭებზეა მოწყობილი. იატაკი მიწისაა. სახლს ფიქლის ორფერდა სახურავი აქვს.

სოფელი ახმეტის მუნიციპალიტეტში, (ომალოს თემი). მდებარეობს პირიქითი ქედის სამხრეთ კალთაზე. ზღვის დონიდან 2080 მეტრი. ახმეტიდან 100 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 7 ადამიანი.

დარბაზული ეკლესია (მინაშენიანად 5,7 X 5,7 მ) ნაგებია ნატეხი ქვითა და კირის ხსნარით. წყობა ირეგულარულია. ტლანქად დამუშავებული ქვიშაქვის მოზრდილი ქვებით ნაწყობ გარეთა კუთხეებში აქა-იქ შირიმის ქვებიცაა ჩართული. კედლები გარედან მოსწორებულია ბათქაშით, რომლითაც შევსებულია ნაკერები და ნაწილობრივ დაფარულია ქვის ზედაპირი. მოგვიანებით ეკლესია გარედან შეულესავთ (შემორჩენილია ნალესობის ფრაგმენტები). ეკლესიაში შესასვლელი სამხრეთიდან, მინაშენიდანაა. კარი მინაშენის მხრიდან ქვის არქიტრავით ყოფილა გადახურული, ხოლო შიგნით თაღოვანია. თაღი შესასვლელის წირთხლებს უშუალოდ არ ერწყმის, ღიობზე ოდნავ განიერია და ქუსლის დონეზე მცირე საფეხურებს ქმნის. ეკლესიის შიდა სივრცე ვიწრო და მაღალია. აღმოსავლეთით ნახევარწრიული აფსიდია, რომლის ღერძზე მაღალი თაღოვანი სარკმელია. სარკმლის ორივე მხარეს - თითო სწორკუთხა ნიში. სარკმლის ქვემოთ, კედელზე, ქვის ტრაპეზია მიდგმული. საკურთხევლის ბაქანი ნავის იატაკზე ერთი საფეხურით მაღალია. აფსიდი გადახურულია კონქით, რომლის თაღი აფსიდის კუთხეების დამაგვირგვინებელ მარტივი პროფილის (თარო და ოდნავ შეზნექილი მრუდი) იმპოსტებს ეყრდნობა. დარბაზის სამხრეთ და დასავლეთ კედლებში თითო სარკმელია. ორივე სარკმელი კედლის ზედა ნაწილშია და ქვის ფილებით ჰორიზონტალურადაა გადახურული. ეკლესია მოხატულია. მოხატულობა XIII საუკუნეს განეკუთვნება. საკურთხევლის მოხატულობა ორ რეგისტრადაა გაყოფილი. კონქში წარმოდგენილია ვედრების დიდი ზომის კომპოზიცია, რომელიც ავსებს მთელ კონქს და თითქმის სარკმლის თაღის წვერს აღწევს. მაცხოვრის მონუმენტური გამოსახულება სიდიდით ბევრად სჭარბობს ღვთისმშობლისა და იოანეს ფიგურებს. მაცხოვარს მოწითალო-ყავისფერი ქიტონი და თეთრი ჰიმატიონი აცვია. მის მარჯვენა მხარეზე წვრილი თეთრი ხაზებით იმიტირებულია ღვთაებრივი ნათელი. მოხატულობის მეორე რეგისტრში ეკლესიის მამები ყოფილან გამოსახულნი. კონქის თაღის წინა სიბრტყეზე შერჩენილია ოსტატურად შესრულებული ასომთავრული წარწერის ნაშთები. დარბაზის კედლებზე გამოსახული საუფლო დღესასწაულთა ციკლის სცენები კონქის კომპოზიციასთან შედარებით მცირე ზომისაა. დარბაზის პირველი რეგისტრის მოხატულობა სამხრეთითა და ჩრდილოეთით კამარაშია მოქცეული. სამხრეთ კედლის აღმოსავლეთ მონაკვეთზე წარმოდგენილია ხარება, შემდეგ შობა. დასავლეთ კედელზე გამოსახული სცენის დადგენა არ ხერხდება. ჩრდილოეთ კედელზე დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ მოცემულია ნათლისღება და ლაზარეს აღდგინება. მეორე რეგისტრის მხატვრობა შემონახულია დასავლეთ და ჩრდილოეთ კედლებზე. დასავლეთ კედლის ჩრდილოეთ ნაწილში გაირჩევა ჯოჯოხეთის წარმოტყვევნა, ჩრდილოეთ კედელზე, დასავლეთით — ამაღლება, აღმოსავლეთით — სულიწმინდის მოფენა. კამარის ცენტრალურ ნაწილში მთელ სიგრძეზე გავლებულია მცენარეული ორნამენტის ზოლი ყოფდა სამხრეთ და ჩრდილოეთ ფერდების მოხატულობას. მხატვრობა მეტად დახელოვნებული ოსტატის შესრულებულია. კომპოზიციები მრავალფიგურიანია. მოძრაობა რბილი და მსუბუქია, პროპორციები — დახვეწილი, ნახატი — მოქნილი და ნატიფი. კოლორიტში ჭარბობს ყვითელი, მოწითალო-ყავისფერი, ნაცრისფერი, ლურჯი და თეთრი ფერები. ეკლესიის ფასადები სადაა, მოკლებულია ყოველგვარ სამკაულს. აღმოსავლეთ ფასადზე სარკმლის თაღს ნალესობით ნალისებრი ფორმა აქვს მიცემული. კედლები დასრულებულია ოდნავ გამოშვერილი, ქვიშაქვის ნატეხი ქვებით ნაწყობი, სამსაფეხურიანი ლავგარდნით, რომელსაც განივ ფასადებზე, ფრონტონის ძირებთან, ჰორიზონტალური შენაკეცები აქვს. ეკლესიას სამხრეთით თანადროული სწორკუთხა მინაშენი ეკვრის, რომლის სამხრეთ კედელში ორმალიანი თაღოვანი შესასვლელია მოწყობილი (აღმოსავლეთის მალი თაღის ქუსლის დონემდე ამოშენებულია). თაღები ეყრდნობა ტლანქად ნაგებ, სადა კაპიტელით დაგვირგვინებულ მრგვალ სვეტს (გვიანდელია). მინაშენში აღმოსავლეთით სწორკუთხა სარკმელია. სარკმლის ქვემოთ, კედელზე, მიდგმულია სწორკუთხა ტრაპეზი. ეკლესიის ეზოს სამხრეთიდან ქვითკირის საყრდენი კედელი (სიმაღლე დაახლოებით 2 მ, სიგრძე 25 მ) აქვს, რომელიც სამი მძლავრი ნახევარწრიული კონტრფორსითაა გამაგრებული.

XVI საუკუნის ერთი სამეფო სასახლეთაგანია ლევან კახთა მეფის (1520 – 1574 წწ) სასახლე, ე.წ. ცხრაკარა. იგი მდებარეობს სოფლების ქვემო და ზემო ალვანებს შორის, ალაზნის ველის ზემოთ. იქვე მახლობლადაა იოანე ნათლისმცემლის ბაზილიკა, რომელშიაც ლევან მეფისა და თინათინ დედოფლის ძლიერ დაზიანებული პორტრეტებია გადარჩენილი. ბროსე გაკვრით იხსენებს ამ სასახლეს – „დიდი და ლამაზი დარბაზი, ფრიად მტკიცედ ნაშენი“ – და სანაღაროს უწოდებს მას. მოკლედ იხსენიება იგი დ. ალბანელის წერილშიაც, ხოლო ძეგლის აღწერა, გეგმა და განაკვეთები გამოაქვეყნა გ. ჩუბინაშვილმა.

ცხრაკარას მონასტრის მთავარი ნაგებობა ბაზილიკა, აშენებულია V საუკუნის შუა წლებში. იგი გეგმით სწორკუთხაა (10X8,7 მ), ნაგებია რიყის ქვითა და მცირე ზომის ნატეხი ქვით. კონსტრუქციულად საპასუხისმგებლო ნაწილები გამოყვანილია მოყვითალო ფერის შირიმით. სამხრეთი ნავი მთავარი ნავისაგან ყრუ კედლით იყო გამიჯნული და მას მხოლოდ ერთი შესასვლელით უკავშირდებოდა

გადმოცემით, სამების ეკლესია აშენებულია თუშების მიერ დაახლოებით 1840-45 წლებში წოვათის სოფელ ინდურთიდან ჩამოტანილი “ბერი სანების” ქვით ძველი ეკლესიის ადგილზე.

ზემო ხოდაშენის მონასტერი დაარსებულია XVI საუკუნეში, კახთა მეფე ლევანის (1520–4 წწ) და მისი ძის ალექსანდრე II (574–1605 წწ) მიერ. ხარების ეკლესიის დასავლეთ ფასადზე შემორჩენილი წარწერის მიხედვით ბერაანთ ციხე (მარანი კოშკით) და ეკლესიის დასავლეთის მინაშენი თარიღდება 1760–1784 წლებით. ბერაანთ ციხე აუშენებია ვინმე კოზმანბერს, რომელიც ჩამოსულა “მთაწმინდით ფილოთეოსის მონასტრიდამ ხარებისეკლესიის სოფელ სახოდაშენს ეკლესიასა, რომელიც შეწირულ არს ნეტარად ხსენებული სამეფესა ალექსანდრესა განმამული და ყმა ეკლესიისა”

აბანოს უღელტეხილის ყველზე მაღალი მწვერვალი

No description