კატეგორია - ნაქალაქარი/ნასოფლარი ^{(გვერდი 2/3)}

აღწერა არ არის

აღწერა არ არის

XIX საუკუნის ბოლოს სოფელში ცხოვრობდა 36 კომლი, XX საუკუნის 20–იან წლებში ჯერ კიდევ ცხოვრობდა 27 კომლი (მოსახლეობის რაოდენობა 43). სოფელში შემდეგი გვარები ცხოვრობდნენ – თილიძე, გაწირიძე, მიშიძე. მოგვიანებით საბჭოთა პერიოდში სოფელი ნელ–ნელა სულ დაცარიელდა. როგორც სხვა სოფლის მაცხოვრებლები, კვავლოელების ნაწილიც კახეთში გადასახლდა.

ნაკუდურთას სოფელი დაცარიელდა 1917 წლის მერე. დაცარიელებამდე 3 კომლი ცხოვრობდა, ქელეხიძეს გვარის. ზოგი ჩამოვიდა ბარში, თუშეთის მიმდებარე კახურ სოფლებში, ზოგიც - ახლო მდებარე სოფელ გირევში.

ნოქალაქევის ნაქალაქარი თავადაპირველად აღწერა ფრანგმა მოგზაურმა და მკვლევარმა მარი-ფრედერიკ დიუბუა დე მონპერემ 1830 წელს. ამის შემდეგ ამ ნაქალაქარს იკვლევდნენ ა. მურავიოვი, კ. კოხი, მ. ბროსე, პ. იოსელიანი, დ. ბაქრაძე, თ. ჟორდანია და სხვები, ხოლო შემორჩენილი ნანგრევების პირველი დეტალური მეცნიერული აღწერილობა ეკუთვნის გ. ჩუბინაშვილს. ნოქალაქევის ნაქალაქარზე არქეოლოგიური გათხრები პირველად 1930-31 წლებში ჩატარდა. ექსპედიციის ხელმძღვანელობა დაეკისრა ახალგაზრდა გერმანელ არქეოლოგს, ალფონს მარია შნაიდერს, რომელსაც ეხმარებოდნენ ქართველი მეცნიერები ლ. მუსხელიშვილი და გ. გოზალიშვილი. ოთხი თვის განმავლობაში არქეოლოგების ჯგუფმა გაწმინდა გალავნის ნაწილი რამდენიმე კოშკით და ორმოცმოწამეთა ეკლესიის აღმოსავლეთი ტერიტორია. გათხრების დროს ერთ-ერთ კოშკში აღმოჩნდა ბიზანტიის იმპერატორ მავრიკის (ახ.წ. 582-602) 23 ოქროს მონეტისგან შემდგარი განძი.

პირიქითა ხევსურეთის შემორჩენილი ნასახლარებიდან უძველესია. 1769 წ. გადაუწვავთ და ნანგრევებათ უქცევიათ, ხოლო 1820 წ. შამილის მოლაშქრეების შემოსევის შემდეგ ციხე-სოფელში სიცოცხლე თითქმის აღარ განახლებულა.

სოფელი ახმეტის მუნიციპალიტეტში მდინარე პირიქითი ალაზნის მარჯვენა ნაპირზე. თემის ცენტრი (სოფლები:დანო, დართლო, დოჭუ, ქუმელაურთა, შენაქო, შტროლთა, ხახაბო, ხისო). ზღვის დონიდან 1880 მეტრი, ახმეტიდან 90 კილომეტრი. თუშეთის რეგიონის ადმინისტრაციული ცენტრი. სოფელი დიდი კავკასიონისა და პირიქითა ქედებს შორის მდებარეობს. უგზოობის გამო ნახევარი წელიწადი დანარჩენი საქართველოსგან მოწყვეტილია.

შატილი საუკუნეების მანძილზე იცავდა საქართველოს ჩრდილოეთის ტომების (ჩეჩნების, ინგუშების და ნაწილობრივ დაღესტნლების) შემოსევისაგან. ციხე ქალაქებიდან ის ერთ–ერთი ყველაზე კარგად ორგანიზებული იყო და ძირითადად შემონახული სახით შემოგვრჩა.

ართული სამშენებლო ხელოვნების ერთ-ერთი ბრწყინვალე, უნიკალური ძეგლია. კლდეზე შეფენილი სოფელი ერთდროულად საცხოვრებელიც იყო და ციხესიმაგრეც, იგი საუკუნეთა მანძილზე დარაჯობდა საქართველოს ჩრდილოეთ გადმოსასვლელებს (ამჟამად აღდგენილია). სოფლის კიდეებს მიუყვება ერთმანეთთან მიჯნით ნაგები ციხე-სახლების რიგი და იქმნება ერთიანი, მიუვალი დამცველი კედელი, რომელიც საიმედოდ კეტავს სოფელს. გარე სამყაროსთან შატილს არღუნის ხეობაში გამავალი ერთადერთი ვიწრო გზა აკავშირებს. შატილის განაშენიანება ტერასულია, შენობათა ძირითადი ტიპია ბრტყელსახურავიანი სახლი და კოშკური საცხოვრებელი. სოფელს შენობებს შორის მთელ სიმაღლეზე აუდის ვიწრო ქვის კიბე, აქა-იქ შემორჩენილია ძვლებისაგან შეკრული ფიცარნაგები — გადასასვლელები, რომელთა მეშვეობით მტრის შემოსევის შემთხვევაში შესაძლებელი იყო მთელი სოფლის შემორბენა ქუჩაში გამოუსვლელად.

რბნისის ცენტრალური და აღმოსავლეთ ნაწილი ახლანდელ სოფელ ურბნისს უჭირავს; დასავლეთით მდებარე ტერიტორია ხელშეუხებელი იყო და ამიტომ გადარჩა. ურბნისი ქართულ წერილობით წყაროებში იხსენიება ელინისტურ ხანაში. არქეოლოგიურმა კვლევამ ახლანდელ ურბნისის ტერიტორიაზე და მის შემოგარენში გამოავლინა ადამიანის მოღვაწეობის კვალი ძვ. წ. III ათასწლეულიდან. საკმაოფ ძლიერი, დიდი დასახლების კვალი შეიმჩნევა ძვ. წ. II და I ათასწლეულების მიჯნაზე. სავარაუდოა, ძვ. წ. ათასწლეულის შუა ხანიდან აქ სამოსახლოთა გაერთიანების შედეგად წარმოიშვა მჭიდრო დასახლება, რომელიც შეიძლება მიჩნეულ იქნეს ქალაქის პირველ სახედ. ძვ. წ. IV საუკუნისათვის ურბნისი ქალაქად მოიხსენიება